Dë léstë zén dë béstë. Dè is ‘n ötdru’ing die dè zee’ër steek hawdt. Psiechólóógën hémmën allang óntdékt dè në miens meejër gëniet van iets as ie wit dè ër ‘n énd èn kumt. Ien Ameerika hémmë zë ‘t eejën en ‘t andër ötgëtèst. Mi sju’ëlat. Dan góóvë zë nën heejëlën hóóp tèstpërsóuwënë vërschèèjë stukskës sju’ëlat (eejën për eejën, génnën tas tëgëlijk) en dan moesë zë dör puntën óp gèèvën of zéggën hoeveul dè zë dorvan gënóuwëtën. Óp nëm bëpòldë mómènt hààn zë teegë nën hóóp willëkeurigë miensë gëzeed dè ‘t nö ‘t léstë stukskë was dè zë kreegën. Teegë nën hóóp andër zeen zë dör niks van. Awöl, toen bleek dè dëgeenën die dè ‘t wiesën veulë meejër gënóuwëtën van dè léstë stukskë dan dëgeenën die dè ‘t nie wiesën. Meejër nog, dë groewëtë meejërdërhéd vón dè léstë stukskën vèröt ‘t lè’ërstën. Rauwër éh? Në miens en zë vërstàànd, jóng, dè’s iets auwërigs.

Ik zén génnë psiechólóóg en ëk kan gén weetënschappëlë’ë tèstën duun, mèr ëk zien tuis gënoeg. As ëkik va wéds teegën dë jóng roep: “Ik hém nog eejë kuukskën, wien mut ‘t hémmën?” Mèmè, zë zààn mëkauwër kààw màà’ën of vëróngëlu’ën, of toch zee’ër mëkandër umlóópën um jést të zén. Mèr as ër nog twintig liggën, dan krèèjt ër génnën hauwën hénnën.

Die van ós hi ók van die rauwër gëwóntës. Deezë middag hàànëw cordón bleu bé dë pëtattën. Nö zààg ëk zë amèr stukskës opzij léggën. Van die èngëba’ë stukskës kèès. Ik dócht: die lust zë niej, ochèrrëm. Nàà nën tijd wuldën ëk die kritskës van heur tëlóuwër hauwëlën, want ik vijn dè niej èrrëg as dè ietëfwa zwèrt zie of wa hèrd gëba’ën is. Die stóók mé dör mi heur két ien mén hààn! Kundë’t gëleujëvën? “Af! Ik hààw dè spisjauwël vur ‘t léstën, umdè dè dë lè’ërstë stukskës zén, en dan gòddë gé dè va mé afpa’ë mi öw groewëtë klààwën? Ik dénk ‘t niej!” riep zë.

Zén ëkik dan zó’n ötzóndëring? Bé mé lékt dè zóuwë nie të wérrë’ën. Ik duun zjuust andërzum: ik èèt jést ‘t lè’ërstën óp! Alté! Hémmën is hémmën en alleejën óp die maniejër zéddë zee’ër dè gë ‘t gëhad hét. Noemt mé dan mèr nën hèbzuchtigë miens en dan héddë nog gëlijk ók, óp èètësvlak toch. Óp mé wèrrëk vruugër hém ëk mén èègën óuwët zwauwër vërslikt ien mén bótrams toen zë zeen dè ózzëm bauwës ónvërwochs vlauwëj ha meejgëbrócht. Nie van ‘t vërschietën, mè van ‘t sló’ën um bé dë jéstë të zén.

Oewërinstingt is dè, öt dën tijd dè gë moest èètën um ien lèèvë të blijvën of um stèrrëk gënoeg të zén um nog wa vröt të kunnë jààgën.

Gënietën duun ëk dör èèvëzeejër van. Al mut ëk nog leejërën um wa kallëmër èn të duun, want dan duujër ‘t langër.

Ik vijn dè gë nóuwët (të lang) mut wochtën um të gënietën. Ienteejëgëndeejël, në miens mut ‘t pa’ën as’t veurkumt, as dë ókkazie zën èègë vurduu.

Misschiens is dè mi’t lèèvën ók zóuwë, dè wë dör jéns zó hèrd va (zààn) moetë gënietën, umdè tër vruug of lauwët ‘n énd èn kumt. Lievër zó lauwët meugëlëk natuurlëk. Ik wèns ‘t iedëreejën toe.

En nö gòn ëk ë stukskë zwèttë sju’ëlat snubbën, zó trààg meugëlëk.

Danny VANDENBERK