Maart vorig jaar had ik een gesprek met Peter Maes, buurtzorgregisseur van de stad Lommel. Als bewoner van Kolonie was het me opgevallen dat er meer leven in de brouwerij kwam en dat hij daarin een belangrijk aandeel had. Nieuwsgierig naar zijn aanpak en de rol van een ‘buurtzorgregisseur’ nodigde ik mezelf uit om bij hem een kop koffie te gaan drinken.

Peter: “Het is een functie die sinds 2020 in Lommel bestaat. Vanuit de zorgvraag van de buurt is samen met het wijkteam een uitvoerige bevraging en analyse gedaan: waar is er behoefte aan, wat zijn de problemen waar de buurt tegen aanloopt en hoe lossen we dat samen op?

Het bijzondere van Kolonie is het grote aantal vrijwilligers dat zich wil inzetten. Geloof het of niet: Kolonie is ook bekend in Brussel. Dit is wat ze willen, maar op veel plaatsen ontbreekt. De bereidwilligheid om op deze schaal in een buurt zelf de handen uit de mouwen te steken is moeilijk te vinden, is misschien wel uniek. Een buurtzorgregisseur helpt mee en stimuleert.”

Het kost moeite om zoiets van de grond te krijgen en wellicht nog meer om het in leven te houden. Bij een bezoek aan het laatste ‘Kom-Af-Café’ van dit jaar raakte ik in gesprek met Dick Beij, eindredacteur van de wijkkrant die elk kwartaal verschijnt. Hij, Annita, Jolande en Henco zijn verantwoordelijk voor het druk bezochte café met live muziek, dat elke twee maanden wordt gehouden.

Enthousiast vertelt Dick over de vaste kern van vrijwilligers: “Ons wijkteam staat stevig in zijn schoenen. Het geeft een goed gevoel dat we nu in staat zijn om vrijwel zelfstandig de zaak te runnen. Natuurlijk staat Peter bij mij nog op speed-dial, maar die bemoeit zich minder en minder met de organisatie hier. Hij heeft zijn handen vol aan nieuwe wijkcomités in Heide-Heuvel, Barrier, Lutlommel en Heeserbergen.”

Geïnteresseerd luisterde ik naar zijn bevlogenheid, het verhaal over de wijkkrant, het café, zijn eerste computer en de microcomputers waar hij nu mee bezig is. Onwillekeurig legden mijn gedachten een link naar mijn vorige column over jongeren in de hele wereld die nu het voortouw nemen: ‘Zoals de ouden zongen, piepen de jongen’. De bereidheid om de buurt leefbaarder te maken is niet leeftijdgebonden, het is een kwestie van de stap durven te zetten om mee te denken, om mee te werken. Daardoor ontstaat een ‘wij-gevoel’. De stad kan stimuleren, maar het moet door wijkbewoners zelf worden gedragen.

Wat is dat: het ‘wij-gevoel’? Net als bij veel andere vanzelfsprekend lijkende termen, kan de inhoud nogal verschillen. Het kan inclusief zijn (iedereen in de wijk, dorp, de leden van een voetbalclub of zelfs iedereen die op onze aardbol rondhuppelt kan er deel van uitmaken) of exclusief (maar ‘die’ horen niet bij ons!).

Onze samenleving is door de eeuwen heen gegroeid met een steeds bredere wordende samenstelling. Het heeft ons leven, onze cultuur verrijkt, maar ook voor de nodige irritaties, afgunst en ruzies gezorgd. Verhalen over Lommelaren en ‘die uit Pelt’ bijvoorbeeld roepen bij sommigen bittere herinneringen op, net als verhalen over landarbeiders en herenboeren in de regio waarin ik ben geboren.

Dat ‘wij-gevoel’ is geen vanzelfsprekendheid en kan positief of negatief worden beïnvloed. Positief is de toenemende saamhorigheid in de wijk Kolonie als gevolg van initiatieven van zowel het wijkcomité als van buurtbewoners. Het stimuleert het gevoel dat we in staat zijn om er samen iets moois van te maken voor ons en onze kinderen.

Als een eerder negatief ‘wij-gevoel‘ heeft een of andere Vlaamse onderzoeker aangegeven dat een buurtcafé een ideale voorbereiding is voor als we binnenkort in een oorlog verzeild raken. Niet omdat Fransen, Nederlanders of Duitsers opnieuw voor de deur zouden staan, maar omdat we ons zouden moeten wapenen tegen Russen of Chinezen.

Met zo’n vijandsbeeld wordt een warme ontmoetingsplek een loopgraaf, en verandert een wijkcomité van een bron van samenhorigheid in een egelstelling vol wantrouwen.

Gelukkig bewijst Kolonie dat het ook anders kan. Daar groeit een wij-gevoel dat niet tegen iemand gericht is, maar vóór iets: een leefbare buurt, gedragen door elkaar.

Benny AHLERS