In één van mijn eerste columns voor de Lommelse Gazet schreef ik over kameraden van de Leidse Studenten Bond, die vol verwachting op 1 mei afreisden naar Finsterwolde, mijn geboortedorp in het noorden van Nederland. Een dorp waar, ondanks verwoede pogingen van de overheid, het maar niet lukte om het verzet van de opstandige bevolking te breken. Het waren geen ‘gestaalde revolutionairen’, maar gewone burgers die weigerden om zich nog langer als slaven te gedragen.

Ondanks mijn pogingen om hun verwachtingen te temperen, waren de studenten ervan overtuigd een feestelijke, revolutionaire sfeer aan te treffen waar inspiratie op konden doen.

De eerste mei was bij ons geen feest van ‘rode vlaggen’. Er was een bijeenkomst in ons volkshuis met een spreker en de ‘Internationale’ werd gezongen. De spreker somde op wat er was bereikt: een vijfdaagse werkweek, een achturige werkdag en iets meer loon. Daardoor werd de armoede dragelijker in het volle besef dat het niet voldoende was om op een fatsoenlijke manier te leven. Op die ‘feestelijke’ eerste mei hoorden mijn medestudenten verhalen over wat het had gekost, de vastberadenheid om te blijven vechten voor een beter leven en het wantrouwen in de overheid en de media.

Op 1 mei 1886 staakten, overigens met wisselend succes, in de Verenigde Staten ongeveer 340.000 arbeiders voor een achturige werkdag. Op de derde dag werden in Chicago acht demonstrerende stakers door de politie doodgeschoten.

In 1889, op een internationale bijeenkomt in Parijs, besloten vakbonden en politieke partijen, waaronder de Belgische Werklieden Partij, om, in navolging van de vakbonden uit de VS, voortaan op 1 mei gezamenlijk actie te voeren voor een 8-urige werkdag. In  1890 werd de eerste internationale ‘Dag van de Arbeid’  in verschillende landen gevierd met grote demonstraties.

In België staakten die dag 150.000 arbeiders. Vooral in de mijnsector werd de oproep goed opgevolgd: 100.000 van de 110.000 mijnwerkers gingen in staking. Er waren betogingen in onder andere Brussel, Charleroi, Luik, Le Centre, Frameries, Antwerpen, Gent en Leuven.

Een jaar later, op 1 mei 1891, werden in het Frans dorpje Fourmies tien betogers neerschoten bij een vreedzame demonstratie en andere demonstranten vervolgd wegens het ‘hinderen’ van de soldaten bij het uitvoeren van hun plicht.

In mei 1929, het jaar waarin zich een wereldcrisis begon af te tekenen, besloot Roelofs, de toenmalige burgemeester van ons dorp, de marechaussee op te roepen naar aanleiding van de grootste landarbeidersstaking van Nederland. De landelijke overheid gaf de opdracht dat er bloed moest vloeien met het idee dat zo het vreedzame protest van het gepeupel kon worden bedwongen. Het schieten op ongewapende demonstranten in mijn dorp was zeker geen uitzondering.

Vakbonden en politieke partijen kwamen in veel landen in verzet tegen de steeds slechter wordende levensomstandigheden. Op 10 april 1933 verklaarde de regering van Hitler 1 mei per wet tot betaalde "feestdag van de nationale arbeid". Deze door Goebbels voorgestelde maatregel lokte een groot aantal vakbondsleiders naar Berlijn, waar ze vervolgens gevangen werden genomen en naar concentratiekampen werden afgevoerd.

In het voorjaar van 1936 kwam de werkende bevolking in vrijwel heel Europa in opstand tegen hun regeringen.

De aanvallen van de Arizona coalitie op de vakbonden is dan ook niets nieuw. De stakingen en protesten van nu doen denken aan de strijd van toen. Het verzet van vroeger dwong belangrijke sociale verworvenheden af: een loonsverhoging met 7%, de 40-urige werkweek, betaalde vakantie van minstens 6 dagen per jaar, ziekteverzekering en een verhoging van de kinderbijslag. Dit vormde de grondslag voor de sociale zekerheid die na de oorlog verder werd uitgebreid.

Het ’Feest van de arbeid’ is een dag waarop we deze verworvenheden vieren, maar is tegelijkertijd ook een dag die ons herinnert aan het feit dat geen enkele ervan een gunst is, maar steeds is afgedwongen door strijd, soms zelfs ten koste van mensenlevens. Een strijd die nooit gewonnen is, maar waarin elke verworvenheid voortdurend opnieuw moet worden verdedigd en bevochten.

In mijn vorige column merkte Marina terecht op dat het daarom noodzakelijk is dat we samenwerken.

Benny AHLERS